دلایل مکیدن انگشت در کودکان و نکته هایی برای رفع آن

مکیدن انگشت شست یا پستانک توسط کودکان متداول بوه و کاملا طبیعی است. در بسیاری از کودکان از سنین اولیه تا حدود چهار سالگی این عادت رایج می‌باشد.

این عادت در اوایل زندگی شروع می شود. حدود 90٪ نوزادان 2 ساعت پس از تولد نوعی مکیدن دست را نشان می دهند. مکیدن انگشت شست در نوزادان و کودکان خردسال طبیعی است. بیشتر نوزادان و کودکان نو پا انگشتان خود را می مکند. با گذشت زمان، بیشتر کودکان در 3 تا 6 ماهگی به خودی خود انگشت مکیدن را متوقف می کنند. مکیدن انگشت به همراه استفاده از پستانک برای نوزادان کاملاً قابل قبول است.

طبق اعلام انجمن دندان پزشکی آمریکا (ADA)، این یک رفلکس طبیعی برای یک نوزاد است که اغلب در دوران رشد ممکن است حتی در رحم هم مشاهده شود. این رفلکس به کودک شما آرامش می دهد. همچنین می تواند تسکین دهنده باشد و بسیاری از نوزادان و کودکان نوپا هنگام اضطراب یا جدا شدن از والدین از آن به عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می کنند. این عادت به کودکان کمک می کند تا راحت تر بتواند بخوابد و احتمال دارد کودکان قبل از خواب انگشتان دست خود را از دهان خود بیرون بکشند.

همه ما شاهد مکیدن انگشت شست در کودکان هستیم و می دانیم چقدر نامناسب است. اما طبق گفته ADA بهترین زمان برای متوقف کردن یا پیشگیری از مکیدن انگشت شست تا چهار سالگی می باشد. در این زمان، مکیدن طولانی مدت می تواند روی دهان، فک و دندان تأثیر بگذارد و احتمالاً باعث مشکلاتی در شکل گیری از دندان های دائمی شود.

اگر کودک شما شروع به از دست دادن دندان‌های شیری خود نموده و آغاز رویش دندان‌های دائمی خود را دارد، بسیار اهمیت دارد که دیگر اقدام به مکیدن انگشت نکند. زیرا این عادت می‌تواند منجر به بد شکل شدن سقف دهان یا کام (malformed roof of the mouth) شود. همچنین می‌تواند موجب جابجایی فک بالا و پایین شده و نحوه تکلم کودک را تحت تاثیر قرار دهد. همه این موارد در نهایت مشکلات آتی و درمانهای پیچیده ارتودنسی را به همراه خواهد داشت.

چرا کودکان انگشت خود را می‌مکند

همانند بسیاری از والدین شما ممکن است نگران مکیدن پستانک یا انگشتان کودک خود باشید. ممکن است نگران مضر بودن آن باشید، یا اینکه در چه سنی باید متوقف شود و اگر این عادت در کودک شما باقی ماند و موقف نشد چه باید انجام دهید.

ابتدا خیالتان راحت باشد که این نوع عادت مکیدن، یک واکنش غیر ارادی و طبیعی نوزاد است. آن‌ها از وقتی که در رحم مادر قرار دارند شروع به مکیدن انگشت شست یا دیگر انگشت‌ها می‌نمایند.

نوزادان و کودکان خردسال ممکن است انگشت شست، سایر انگشت‌ها، پستانک و دیگر اشیاء را بمکند. این رفتار باعث می‌شود آنها احساس امنیت و شادی کنند و این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا در مورد دنیای خود بیاموزند.

کودک در مواقعی که دچار اضطراب شده و به او سخت می‌گذرد مثلا زمانی که در کنار والدین خود نیست، یا اطراف او پر از غریبه‌‌ها باشد یا در یک محیط ناآشنا، با قرار دادن انگشت شست یا سایر انگشتان خود در دهان، باعث می‌شود تا به او احساس امنیت دست بدهد. از آنجایی که مکیدن انگشت باعث ریلکس شدن (آرامش بخشی) او می‌شود، و همچنین می‌تواند در به خواب رفتن او موثر باشد، به همین دلیل در کودکان خردسال شاهد هستیم که بعد از ظهر یا در زمان خستگی اقدام به مکیدن شست می‌کنند.

مکیدن باعث ایجاد آرامش در کودک شده و تسکین دهنده است. به همین دلیل چه انگشتان خود باشد چه پستانکی که شما به او داده‌اید، آنرا برای مکیدن در دهان خود قرار می‌دهد.
 

عوارض مکیدن انگشت شست یا سایر انگشتان

مکیدن شست یا دیگر انگشتان در اغلب کودکان حتی برای مدت کوتاه وجود دارد. اما اگر تبدیل به یک عادت طولانی مدت شود عوارضی را در پی خواهد داشت.
عادت طولانی مدت مکیدن انگشت شست می‌تواند منجر به ایجاد مشکل در روند رشد دهان و چیدمان دندان‌ها شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد تغییر در (شکل) سقف دهان شود.

مکیدن شست برای مدت طولانی می‌تواند منجر به باز شدن بایت (open bite) (فاصله بین دندان‌های جلویی در فک بالا و پایین) شود و پس از آن با قرار گرفتن و حرکت دادن زبان در این فضا، این فاصله به صورت دائمی باقی خواهد ماند.

مکیدن انگشت توسط نوزادان در سنین بالاتر (۲ الی ۴ سالگی) کاملا رفع می شود. ضمنا، انگشت مکیدن کودک تا پیش از ۵ سالگی آسیب جدی ای را به ساختار فک و دندان او وارد نمی کند. اگر کودک شما بالای ۵ سال است و عادت مکیدن انگشت را ترک نکرده، احتمال دارد با مشکلات زیر رو به رو شود:


۱. عفونت و بیماری مسری به دلیل مکیدن انگشت
در وهله اول، خطر ابتلا به عفونت و بیماری های مسری یکی از عوارض مکیدن انگشت نوزاد است. در بسیاری از موارد هنگام انگشت مکیدن کودک، دست استریل نبوده و مکیدن انگشت باعث ورود عفونت به دهان می شود.
 
۲. تغییر شکل دندان ها در نتیجه انگشت مکیدن کودک
مکیدن انگشت در کودکان به آرواره بالایی و نرم کام آنها فشار می آورد، و منجر به نازک شدن آرواره بالایی و تغییر شکل دندان های او می شود. فاصله بین فک بالا و پایین هنگام جفت شدن دندان ها از جدی ترین عوارض مکیدن انگشت نوزاد در سنین بالاست. اگر کودک در نتیجه مکیدن انگشت خود با این مشکل مواجه شود، با ارتودنسی می توان آن را رفع کرد.
 


۳. مکیدن انگشت در کودکان و آثار روانی
یکی دیگر از عوارض مکیدن انگشت نوزاد نوک زبانی صحبت کردن کودک است که ممکن است به درمان‌ پیوسته و حتی دراز مدت نیاز داشته باشد. در این شرایطو ممکن است کودک توسط همسن و سالان خود دچار استرس روانی و از گروه طرد شود.
 

باز شدن بایت در دندان کودک در اثر مکیدن انگشت

در کودکانی که دندان‌های آنها رویش نموده، مکیدن افراطی و بیش از اندازه پستانک می‌تواند منجر به عفونت گوش میانی (middle-ear infections) شود.

به دلیل اینکه مکیدن انگشت نحوه رویش و چیدمان دندان‌ها و فک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در نتیجه گفتار کودک و نحوه صحبت کردن اون نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. این مساله می‌تواند باعث شود کودک نوک زبانی صحبت کند یا حروف را به شکل مناسبی تلفظ نکند.

روش‌های ترک عادت مکیدن

پستانک نیز روی دندان‌ها همان تاثیری را دارد که مکیدن انگشتان دارد. هرچند، عادت مکیدن پستانک راحت‌تر می‌تواند ترک شود. اگر به نوزاد پستانک می‌دهید حتما تمیز باشد. هرگز قبل از دادن پستانک به نوزاد، آن را به شکر، عسل یا سایر شیرینی جات آغشته نکنید.

بیشتر کودکان بین سنین 2 تا 4 سالگی خودشان به صورت طبیعی از مکیدن شست و سایر انگشتان دست می‌کشند. این رفتار به تدریج در طول این دوره کاهش می‌یابد زیرا کودک بیشتر زمان بیداری‌اش را به کنجکاوی محیط اطراف خود می‌گذراند. در نتیجه لازم نیست والدین اقدامی برای ترک عادت کودک انجام دهند.
 
همچنین کودکانی که به مهد کودک یا مدرسه می‌روند در اثر واکنش هم سن و سالان خود دست از قرار دادن انگشت داخل دهان می‌کشند.

اگر کودک بعد از 4 سالگی هنوز عادت مکیدن شست را به همراه داشت، والدین باید به تدریج او را از این کار منع کنند. البته نباید فشار بیش از حد به کودک وارد کرد تا آسیب نبیند.
 

چگونه به کودک خود در ترک این عادت کمک کنید

* به جای سرزنش کردن کودک برای مکیدن انگشت، با تمجید کردن از او، کودک را به انجام ندادن این کار تشویق کنید.

- فرزند خود را به خاطر مکیدن انگشت مورد سرزنش و تنبیه قرار ندهید. سرزنش و تنبیه فقط باعث کاهش عزت و  اعتماد به نفس وی خواهد شد.

* عموما کودکان وقتی احساس ناامنی می‌کنند شروع به مکیدن انگشت خود می‌کنند. تلاش کنید عامل اضطراب را برطرف کنید و باعث آرامش کودک شوید.

* وقتی کودک استرس ندارد و در فشار نیست خیلی مودبانه به او یادآوری کنید.

* برای او پاداش در نظر بگیرید. علاقه‌مندی‌های کوچک او می‌تواند عاملی برای همراهی او با شما شود.

* اگر کودکی که در شرایط سخت قرار دارد، مثل زمانی که والدین در کنارش نیستند، از مکیدن انگشت اجتناب می‌کند با جایزه دادن او را مورد تشویق قرار دهید.

* با کودک خود در مورد این عادت صحبت کنید.

- همیشه با کودک خود صحبت کنید و توضیح دهید که چرا مکیدن انگشت یک عادت بد است.

-صحبت کردن به تنهایی معمولاً عادت را برطرف نمی کند، اما می تواند به فرزند شما کمک کند تا تصمیم بگیرد که این عادت را ترک کند. انگیزه مثبت دادن برای ترک این عادت نیمی از درمان است.

برخی از مواردی که باید در مورد کودک خود صحبت کنید، عبارتند از:
- میکروب ها، مکیدن انگشت شست میکروب ها را در بدن منتشر و شما را بیمار می کند.
- تمسخر، بچه های دیگر فکر می کنند شما هنوز کودک هستید و احتمال دارد شما را تمسخر کنند.
- دندان ها، مکیدن انگشت، دندان ها را به جلو هل می دهد و ممکن است به بریس احتیاج داشته باشید.
- گفتار، تا زمانی که انگشت شست خود را می مکید، نحوه صحبت کردن شما سخت و شاید خنده دار به نظر برسد.



* زمان های مکیدن انگشت کودک را شناسایی کنید.
- تماشای تلویزیون و خوابیدن دو زمان معمولی هستند که بچه ها به عادت های مکیدن خود باز گردند.
- زمان های مکیدن را مشخص کرده و سپس به فرزندتان کمک کنید تا این عادت را کنار بگذارد.
- اگر کودک در هنگام تماشای تلویزیون انگشت خود را می مکد، هر 5 یا 10 دقیقه تلویزیون را خاموش کنید.

* فیلم تهیه کنید.
- گاهی اوقات بچه ها باید درباره عادت های بد خودشان از کسی به جزء پدر و مادر شان حرف بشنوند. برای همین شما می توانید چند فیلم کوتاه در مورد انگشت مکیدن تهیه و به کودک خودتان نشان دهید. در برخی موارد ممکن است کودک با دیدن فیلم خودش تصمیم بگیرد که عادت بدش را ترک کند.
- از روش های جایگزین استفاده کنید.
- علاوه بر آن، شما می توانید از جویدنی های جایگزین برای متوقف کردن مکیدن انگشت بدون از دست دادن لذت واقعی خوردن استفاده کنید. شما می توانید پستانک را به عنوان جایگزین انگشت مکیدن به کودک خود پیشنهاد دهید.

کارشناسان بر این باورند که پستانک به دلایل زیر بهتر از مکیدن انگشت است:
- پستانک ها را می توان تمیز کرد.
- استفاده از پستانک برای نوزادان نیز بی ضرر است.
- پستانک ها نرم تر هستند و باعث آسیب کمتری به دندان ها می شوند.
- لبه پلاستیکی روی پستانک از تنش های روی دندان را کاهش می دهد.
- قرار دادن دستکش بر روی دست فرزندتان یا پیچاندن انگشت با بانداژ، چسب یا پارچه ممکن است به کودک یادآوری کند که نباید انگشت خودش را در دهانش قرار دهد.



اگر این روش‌ها پاسخ گو نبود، هنگام شب در زمان خوابیدن کودک، دور انگشت شست او را با چسپ زخم ببندید و یا ازیک دستکش که انگشست شست را بپوشاند استفاده نمایید . در صورت بر طرف نشدن عادت با روش های فوق به دندانپزشک کودک خود مراجعه نموده تا در صورت نیاز وسیله ای مخصوص برای کودک ساخته شود تا به ترک عادت کودک کمک کند و همزمان ناهنجاری های ایجاد شده را اصلاح نماید.


منبع:
سایت دکتر فریدونی
سایت پزشکت
سایت دکتر قریشی